Darowizna od rodziców – kiedy jest zwolniona z podatku?

Rodzice często obdarowują dorosłe dzieci prawami majątkowymi np. do pierwszego mieszkania czy środkami pieniężnymi na dobry start. Tego typu darowizny są powszechne i pomimo iż prawo zasadniczo nakazuje opodatkowanie darowizn i spadków, w przypadku darowizny do rodziców robiony jest wyjątek. Są one zawsze zwolnione z podatku, o ile dopełni się pewnych formalności.

Podatek od darowizny a stopień pokrewieństwa

Darowizna a podatek: jakie obowiązują ogólne zasady? Wszystko zależy od tego, jaki jest stopień pokrewieństwa między osobą obdarowującą a obdarowywaną.

Szczegółowe przepisy określają, do jakiej kwoty podatek nie obowiązuje w przypadku darowizny przekazania między danymi członkami rodziny. Wyróżnia się trzy grupy podatkowe w przepisach prawa podatkowego od darowizn i spadków, a dla każdej grupy określono kwotę wolną od podatku. I tak:

• Grupa 1 to: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb, zięć, synowa, teściowie. Kwota wolna od podatku wynosi tu 10 434 złote.
• Grupa 2 to: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych. Kwota wolna od podatku wynosi tu 7 878 złotych.
• Grupa 3 to pozostałe osoby, nienależące do powyższych grup. Dla nich w ramach darowizny kwota wolna od podatku wynosi 5 308 złotych.

Warto przy okazji zaznaczyć, że jeśli dochodzi do przekazania darowizny, czyli przekazania praw majątkowych lub rzeczy, od tej samej osoby więcej niż jeden raz to wtedy ujmuje się wartość darowizny w okresie ostatnich 5 lat poprzedzających rok, w którym przekazano darowiznę. Zatem podstawę opodatkowania będzie stanowiła suma darowizn od jednej osoby z ostatnich 5 lat.

Podatek od darowizny od rodziców

Jak widać rodzice należą do grupy 1. Są jednak traktowani w sposób wyjątkowy. W ramach grupy pierwszej wyróżnia się dodatkowo grupę zerową, a należą do niej:

• małżonek,
• zstępni,
• wstępni,
• pasierb,
• rodzeństwo,
• ojczym,
• macocha.

Słowem wszyscy poza zięciem, synową, teściami. Przy przekazywaniu darowizny od tych osób może zawsze dojść do zwolnienia z podatku do darowizny, bez względu na jej wartość. Darowizna bez podatku jest możliwa, o ile dopełni się obowiązku zgłoszeniowego dla wartości darowizny powyżej kwoty zwolnionej z podatku.

Obowiązek zgłoszeniowy: kiedy występuje?

Można uniknąć w ogóle opłacenia podatku od darowizny, niezależnie od jej wartości, w przypadku otrzymania jej od rodziców. Gdy darowizna nie przekracza kwoty wolnej od podatku, czyli 10 434 złotych nie trzeba nic robić.

Jest na to 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Otrzymanie darowizny zgłasza się na druku SD-Z2.

Rozliczenie i zgłoszenie darowizny od rodziców

W przypadku otrzymania rzeczy lub praw majątkowych w ramach darowizny od rodzica nie ma większego problemu ze zgłoszeniem tego faktu do US. Prawa do np. mieszkania potwierdza akt notarialny. Inaczej sprawa wygląda przy przekazaniu pieniędzy. Trzeba udokumentować naczelnikowi urzędu skarbowego otrzymanie środków pieniężnych poprzez dołączenie:

• dowodu przekazania na rachunek bankowy lub rachunek prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej osoby obdarowywanej,
• przekazu pocztowego.

Może to być po prostu wydruk z rachunku bankowego czy potwierdzenie przelewu.

Konsekwencje niezgłoszenia darowizny do rodziców

Co grozi za niezgłoszenie darowizny od rodzica na kwotę wyższą od wolnej od podatku? Jeśli w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku uiszczenia podatku od darowizny od rodziców na wartość ponad kwotę zwolnioną z opodatkowania nie zgłosi się darowizny do US, to podlega ona obowiązkowi podatkowego na zasadach ogólnych. Trzeba zatem wpisać darowiznę do deklaracji podatkowej i zapłacić podatek. W tej sytuacji nie będzie już możliwości skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania, bo termin na złożenie darowizny ma charakter materialny. Nie można go przywrócić, gdy minie okres na zgłoszenie otrzymania darowizny.

Ponadto, zależnie od stanowiska danego urzędu, może zostać naliczona kara za niedotrzymanie obowiązku zgłoszeniowego. Jeśli urząd potraktuje to jako oszustwo, to doliczy podatek w kwocie od 3% do 20%. Nie pomoże nawet czynny żal, bo nie ma on tu zastosowania.

Dodatkowo rodzice powinni wykazać źródło dochodów na darowiznę, zwłaszcza gdy była ona o znaczącej wartości (np. zakup mieszkania). Brak pokrycia wydatku w dochodach może skutkować koniecznością zapłaty podatku od nieujawnionych dochodów.

Darowiznę pieniężną od rodziców warto przeznaczyć np. na zakup pierwszego mieszkania. Nie zawsze suma jest na tyle wystarczająca by sfinansować transakcję. Młody człowiek może dobrać kredyt i połączyć go z darowizną, by kupić wymarzone lokum. Poradź się pośrednika kredytowego w kwestii tego, jak uzyskać w obecnych czasach kredyt na całość lub część wartości mieszkania czy domu.

Nazywam się Alicja Małecka, od 18 lat pomagam swoim klientom w realizacji planów związanych z nabyciem lub budową własnej nieruchomości. Początkowo doświadczenie zdobywałam w banku jako specjalista ds. Kredytów Hipoteczny, a od kilkunastu lat jestem niezależnym ekspertem kredytowym i współpracuję z wszystkimi wiodącymi bankami w Polsce. Dzięki temu mogę dopasowywać warunki kredytowania do indywidualnych potrzeb klientów.

Doświadczenie, elastyczność, kompleksowa pomoc i wysoka jakość obsługi - to wszystko sprawia, że większość moich Klientów pochodzi z polecenia.